Waarom luisteren we graag naar droevige liedjes?
Gemengde Berichten / / October 22, 2023
Wetenschappers hebben verschillende meningen over dit onderwerp.
Droevige muziek heeft een interessante paradox: in het echte leven houden we er meestal niet van om verdrietig te zijn, maar we houden wel van kunst die ons verdrietig maakt. Veel wetenschappers en filosofen, te beginnen met Aristoteles, hebben geprobeerd dit uit te leggen.
Misschien ervaren we dankzij droevige liedjes catharsis en krijgen we verlichting van negatieve emoties. Misschien zit hier een soort evolutionair voordeel in. Of misschien is het de samenleving die ons leert lijden te waarderen. Of ons lichaam als reactie op de pijnlijke melancholie van muziek produceert hormonen die een geruststellend effect hebben. Wetenschappers zijn nog niet tot één conclusie gekomen, maar neigen vooral naar twee versies.
Ze helpen ons omgaan met emoties
Experimenteel filosoof en psycholoog Joshua Knobe van Yale University is getrouwd met een indierockzanger die droevige liedjes zingt. Onlangs heeft hij samen met zijn collega's geprobeerd leg de paradox van droevige muziek uit en begrijp de essentie ervan.
Eerder ontdekte Knobe dat mensen hetzelfde vaak op twee manieren conceptualiseren: concreet en abstract. Aan de ene kant kunnen we iemand als een kunstenaar beschouwen als hij over een specifieke reeks vaardigheden beschikt, bijvoorbeeld als hij een meester in het penseel is. Aan de andere kant, als hij bepaalde abstracte eigenschappen niet heeft, heeft hij bijvoorbeeld een gebrek aan nieuwsgierigheid en passies en hij kopieert eenvoudigweg de meesterwerken van de klassiekers omwille van geld - we kunnen aannemen dat hij geen kunstenaar is is. Knobe en zijn leerling Tara Venkatesan, een cognitieve wetenschapper en operazangeres, dachten dat droevige liedjes hetzelfde dubbele karakter zouden kunnen hebben.
Wetenschappers weten al dat onze emotionele reactie op muziek veelzijdig is: we zijn niet alleen blij als we een mooi liedje horen, en we zijn niet alleen verdrietig als we een droevig liedje horen. Enquête onder 363 respondenten liet ziendat droevige liedjes bij ons een verscheidenheid aan emoties oproepen, die in drie voorwaardelijke categorieën kunnen worden onderverdeeld:
- verdriet, inclusief sterke negatieve gevoelens zoals woede, afschuw en wanhoop;
- melancholie, zachte droefheid, melancholie of zelfmedelijden;
- zoete droefheid, de aangename pijn van troost of dankbaarheid.
Tegelijkertijd beschreven veel deelnemers aan de enquête hun aandoening als een combinatie van alle drie de categorieën.
Hoogleraar musicologie Tuomas Eerola ontdekte in zijn onderzoek dat onbekende droevige liedjes vaker voorkomen aanraken vooral gevoelige mensen. Volgens hem zijn ze klaar om zich te storten in het fictieve verdriet dat muziek hen brengt. Deze mensen ervaren ook grotere hormonale veranderingen als reactie op droevige deuntjes.
Als je bedenkt hoeveel lagen onze emoties hebben en hoe moeilijk het is om ze in woorden over te brengen, is het niet verrassend dat droevige muziek een paradox blijkt te zijn. Maar dat verklaart nog steeds niet waarom we ervan genieten en het betekenisvol vinden.
Ze zorgen ervoor dat we ons verbonden voelen met andere mensen.
Sommige psychologen bestudeerd, hoe bepaalde aspecten van muziek – modus, tempo, ritme en timbre – verband houden met de emoties van luisteraars. Het bleek dat bepaalde soorten liedjes presteren bijna universele functies. Bijvoorbeeld, slaapliedjes Verschillende volkeren hebben vergelijkbare akoestische kenmerken, die zowel kinderen als volwassenen een gevoel van veiligheid geven.
Volgens Tuomas Eerola leren we ons hele leven de relatie bepalen tussen onze emoties en de manier waarop we ‘klinken’. We herkennen uitingen van emotie in spraak, en de meeste signalen worden op een vergelijkbare manier gebruikt in muziek.
Andere wetenschappers zijn echter van mening dat dergelijke correlaties weinig doen om de waarde van droevige muziek te verduidelijken. Muziekpsycholoog Patrick Yuslin gelooft, dat op deze manier de verklaringen zich verplaatsen van het niveau van ‘Waarom de Derde symfonie van Beethoven verdriet veroorzaakt’ naar het niveau van ‘Waarom een langzaam tempo verdriet veroorzaakt’.
Dit is de reden waarom Yuslin en zijn collega's de hypothese opperden dat er cognitieve mechanismen zijn die kunnen worden gebruikt om verdriet bij luisteraars op te wekken. Onbewuste reflexen in de hersenstam; synchronisatie van muzikaal ritme met een interne, bijvoorbeeld hartslag; geconditioneerde reacties op bepaalde geluiden; veroorzaakt door herinneringen; emotionele besmetting; muziek begrijpen - al deze factoren kunnen een rol spelen.
‘Misschien’ omdat verdriet een heel sterke emotie is die een positieve empathische reactie kan veroorzaken: het verdriet van iemand anders kan ons ook raken. Joshua Knobe legt het zo uit: we voelen ons eenzaam, en dan luisteren we naar muziek of pakken we een boek - en we hebben het gevoel dat we niet langer zo eenzaam zijn.
Om deze hypothese te testen, voerden de onderzoekers een tweedelig experiment uit. In het eerste deel kregen ruim 400 deelnemers beschrijvingen van vier nummers, variërend van technisch onvolmaakt maar emotioneel diep tot technisch perfect maar emotioneel vlak. Deelnemers moesten op een zevenpuntsschaal beoordelen in hoeverre elk nummer de ware essentie van de muziek weerspiegelde. Het doel was om erachter te komen hoe belangrijk het uiten van emoties is: vreugde, verdriet, haat, iets anders - voor muziek op intuïtief niveau. Over het geheel genomen scoorden diep emotionele maar technisch onvolmaakte nummers het meest. Dat wil zeggen dat emotionele expressiviteit belangrijker was dan technische vaardigheid.
In het tweede deel van het onderzoek kregen 450 nieuwe deelnemers elk 72 beschrijvingen van emotioneel geladen liedjes die een verscheidenheid aan gevoelens uitdrukten, waaronder minachting, narcisme, inspiratie of wellust. Ter vergelijking kregen ze ook aanwijzingen waarin gesprekken werden beschreven waarin soortgelijke emoties werden genoemd. Bijvoorbeeld: “Een vriend vertelt hoe zijn week is verlopen en zegt dat hij verdrietig is.” Als resultaat hiervan vielen de emoties waarvan de deelnemers voelden dat ze de essentie van muziek belichaamden samen met de emoties die ervoor zorgen dat mensen zich tijdens interacties meer met elkaar verbonden voelen. Dit is liefde, vreugde, eenzaamheid, verdriet, extase, kalmte, verdriet.
Filosoof Mario Atti-Pieker, die het experiment hielp leiden, zegt dat de resultaten overtuigend zijn. Hij kwam met een simpele hypothese: misschien luisteren we niet naar muziek voor een emotionele reactie, maar voor een gevoel van verbondenheid met anderen. Veel deelnemers gaven immers toe dat droevige muziek hen, ondanks al haar sensualiteit, niet veel plezier bezorgde. Als we door deze lens naar de paradox van droevige muziek kijken, is onze liefde voor droevige melodieën geen erkenning van de waarde van verdriet, maar een erkenning van de waarde van verbinding en de gedeelde ervaring van emoties. Andere wetenschappers waren het snel met deze mening eens.
Trieste muziek is echter gelaagd, zoals een ui. En zo’n verklaring roept nog meer vragen op. Met wie proberen we verbinding te maken? Met de uitvoerder? Met jezelf in het verleden? Met iemand denkbeeldig? Hoe kan droevige muziek uitsluitend over één ding gaan? Is het kracht kunst niet gedeeltelijk voortkomt uit zijn vermogen om verder te gaan dan generalisatie en ervaring uit te breiden?
Onderzoekers erkennen de diversiteit van het onderwerp en de beperkingen van hun onderzoek. Maar filosoof Atty-Picker komt met een minder wetenschappelijk argument: droevige liedjes lijken gewoon precies wat we allemaal op een gegeven moment nodig hebben.
Ontdek meer over muziek🎵
- "Daarna verschijnt een gevoel van extase": opvoeder Anna Vilenskaya - over hoe je van klassieke muziek kunt genieten
- Hoe muzikanten onze verwachtingen misleiden, zodat de melodie levendige emoties oproept
- 5 populaire mythes over muziek waar je afscheid van moet nemen